Semiotiek en make up
"Make up is een creatief middel, waar we alle kanten mee op kunnen. Maar voornamelijk is het een middel tot communicatie en zelf expressie. Door jezelf op een bepaalde manier op te maken, laat je een bepaald beeld van jezelf zien."
De kleur van je lippenstift, het gebruik van blush, het tekenen van je wenkbrauwen - het zijn allemaal middelen om een boodschap over te brengen. We zijn ons mogelijk niet eens bewust van de onderliggende boodschap van onze make up.
In dit artikel probeer ik wat algemene uitleg te geven over de symboliek en semiotiek van make up. Eerder schreef ik al een artikel over de oorsprong en betekenis van een “opgelichte huid”. In de toekomst zal ik meerdere specifieke make up looks uitlichten.
Zo zal ik binnenkort een artikel schrijven over de symboliek / semiotiek van “rode lippenstift”. Maar vandaag zal ik in het algemeen uitleggen wat semiotiek en make up met elkaar te maken hebben.
“ WAT IS SEMIOTIEK?
Om te beginnen zal ik proberen zo kort mogelijk het begrip semiotiek uit te leggen. Semiotiek heeft te maken met de betekenis van symbolen en tekens.
In het geval van semiotiek hebben we het voornamelijk over tekens die gebruikt worden als een middel tot communicatie. Een simpel voorbeeld is een verkeersbord - een verkeersbord is een symbool waar een duidelijke boodschap mee wordt overgebracht.
Maar semiotiek heeft ook betrekking tot subtielere symbolen, die we niet zo bewust interpreteren. Reclame en marketing maken hier veel gebruik van, door het gebruik van bepaalde symbolen kan men aangezet worden tot aanschaf van het product. Er wordt een identiteit gecreëerd door middel van semiotiek.
Make-up is ook een mooi voorbeeld van een symbool dat een minder duidelijke betekenis heeft. We realiseren ons waarschijnlijk niet eens dat we een rode lippenstift anders interpreteren dan een naturel lippenstift. Of dat je met een matte foundation een andere boodschap kunt afgeven dan met een glanzende foundation.
Make-up wordt dus gebruikt om een boodschap mee over te brengen. Zo kun je met de juiste make up kracht, status, sex-appeal of zelfvertrouwen uitstralen. Deze symbolen hebben hun betekenis te danken aan cultuur, sociologie en biologie.
Gezicht als communicatie middel voor expressie
Uit onderzoek is gebleken dat we heel veel communiceren met ons lichaam, zelfs meer dan met woorden. Het gezicht is ons voornaamste middel tot communicatie. Zo beschrijft P. Ekman hoe zelfs de kleinste micro expressies emoties kunnen weergeven.
De kleinste verandering in de stand van je wenkbrauwen, ogen, neus of lippen kan al verraden hoe je je voelt. Deze “grammatica van het gezicht” is universeel. Waar taal over heel de wereld verschillend is, is de grammatica van het gezicht overal gelijk.
Ook dieren maken gebruik van expressie om te communiceren met hun gezicht. Het verschil met de mens is echter dat we ons gezicht niet enkel gebruiken om emoties over te brengen, maar ook om onszelf te definiëren.
Door het dragen van make-up, het laten groeien of verwijderen van gezichtsbeharing, of het dragen van piercings communiceren we wie we zijn, en wat we willen dat mensen van ons denken.
We kunnen spelen met onze identiteit, en onze emoties veranderen. Als we begrijpen doe deze micro expressies werken, dan kunnen we door kleine aanpassingen met make up onze uitstraling veranderen. Zo kunnen we bijvoorbeeld door het aanpassen van de wenkbrauwen vriendelijker, of juist strenger over komen.
Twee duidelijke stromingen
Nu we begrijpen dat make up een middel is om je identiteit vorm te geven, wil ik het hebben over de twee grootste richtingen die zichtbaar zijn in onze media. Deze stromingen communiceren een tegenstrijdige boodschap.
De eerste stroming wordt door Ogilvie beschreven als “ethereal / angelic” make up. Bij deze stroming maken we gebruik van symbolen die je jonger laten overkomen.
De tweede stroming noemt ze “worldly successful” make up. Deze stroming is juist bedoelt om volwassen, ervaren en succesvol over te komen.
Deze make up stromingen hebben niet enkel invloed op hoe anderen ons zien, maar ook hoe we onszelf zien. Heb je wel eens een leugen verteld, en geloofde je die leugen zelf na een tijdje? Dit fenomeen bestaat ook met make up, door jezelf een volwassen make up te geven, kun je jezelf volwassener en succesvol voelen. Door jezelf een "jonge" make up aan te meten, kun je jezelf jonger voelen.
"Ethereal / angelic make up"
Met de eerste stroming, “etherial / angelic make up”, wordt in dit geval make up bedoeld die refereert naar een jonge en gezonde vrouw.
De huid van een jonge vrouw is vaak licht en transparant, en heeft een verzorgde glans. Zodra een vrouw ouder wordt, zal de huid donkerder en matter worden. Door gebruik van highlighters en SPF proberen we er jonger en ook gezonder uit te zien.
Het gebruik van blush en lipgloss sluit ook aan bij deze trend. Lippen zijn namelijk voller als je jong bent, en nemen af in volume naar mate je ouder wordt. Lipgloss kan helpen om je lippen voller te doen ogen.
Blush symboliseert de bloedstroom naar de wangen, deze is beter zichtbaar als je jong bent. Ook kan de bloedstroom naar de wangen aangeven dat je seksueel bent opgewonden. Allemaal subtiele symbolen om te communiceren dat je jong, gezond en seksueel aantrekkelijk bent.
De truc is dan ook om deze make up subtiel aan te brengen. Zo lijkt het alsof je daadwerkelijk jonger bent, en niet alsof je je jonger voor wilt doen.
"Worldly successful make up"
“Worldly successful” make up refereert juist naar het tegenover gestelde. Deze make up wordt gebruikt om succes en ervaring uit te stralen.
De huid wordt juist gematteerd en er wordt bronzer gebruikt. We willen namelijk juist volwassen lijken, en niet jonger. De kleuren die gebruikt worden hebben vaak een oriëntaalse tint. Hiermee wordt een wereldse uitstraling bereikt.
Deze make up laat zien dat je volwassen, ervaren en succesvol bent. De make up mag 'zichtbaar zijn', mits deze goed wordt aangebracht. Hiermee kun je laten zien dat je jezelf goed verzorgd en je zaken op orde hebt.
Vooral in een zakelijk omgeving wordt er vaak gebruikt gemaakt van deze make up richting. We willen namelijk als ervaren en succesvol overkomen, om zo serieus genomen te worden op de werkvloer.
Conclusie
Make up is onderhevig aan trends, maar deze trends zijn vaak gebaseerd op eeuwen oude symbolen. Er is een biologische, sociologische en culturele invloed op make up trends door de jaren heen.
In het voorbeeld in dit artikel wordt de biologische invloed op leeftijd gebruikt. Hoe kun je jonger ogen, hoe kun je ouder ogen, en welke symbolen hebben daar betrekking op.
Als je dit een interessant artikel vond dan hoor ik dat graag. In dat geval zal ik komende tijd meer artikelen schrijven met betrekking tot de betekenis van make up.
Literatuur: The semiotics of visible face make-up: The masks women wear Madeleine Ogilvie, 2005 Of Cigarettes, High Heels, and Other Interesting Things, An Introduction to Semiotics, Marcel Danesi Emotions Revealed, Second Edition: Recognizing Faces and Feelings to Improve Communication and Emotional Life, Paul Ekman
Comments
Zit een hele wereld achter ‘gewoon’ make-up
Interessant en weer een nieuw woord geleerd!